محمدحسین حمصیان (@hemmasiyan.fps)

تحلیلگر بازارهای مالی و فعال صنعت UPVC

معاونت فروش و بازاریابی مجتمع صنایع فناورپلاستیک سپاهان (سی فور، سی وین ، سی پان ، سی در)

در یکسال اخیر قیمت جهانی PVC تلاتم های بی سابقه ای را تجربه نموده است. به طوریکه قیمت PVC در امریکا به عنوان بزرگترین تولیدکننده پودر PVC در دنیا و همزمان یکی از پر مصرف ترین کشورهای دنیا در این حوزه نزیدک به 2 برابر شده است. این میزان افزایش در حدود 2 ماه اخیر بیش از 50 درصد بوده است و به طبع آن قیمت های چین، ترکیه، اروپا و آسیای جنوب و جنوب شرقی هم رشد هایی در همین محدوده داشته اند. کارشناسان برای این  تورم بی سابقه در صنعت PVC جهانی دلایل متعددی از جمله افزایش قیمت گاز، حمل و نقل دریایی، افزایش تقاضا با توجه به پاندمی و محدود شدن سایر هزینه های خانوارهای جهان از جمله هزینه سفر و … و گرایش به بازسازی ساختمان ها را عنوان می کنند. یکی دیگر از مهمترین دلایل رشد بیش از 50 درصدی قیمت ها در 2 ماه اخیر را نیز می توان به طوفان امریکا و تعطیلی تولیدکنندگان PVC این کشور به عنوان تامین کننده بیش از 50 درصد از PVC جهان اشاره نمود. این افزایش قیمت PVC به حدی شدید بوده که حتی قیمت این ماده اولیه از قیمت رقیب خود یعنی پلی اتیلن نیز پیشی گرفته است. همواره پلی اتیلن قیمتی بالاتر از قیمت PVC داشته است و این رویداد برای اولین بار باعث حیرت تمامی فعالان بازارهای مرتبط در دنیا شده است. برای فهم بهتر این موضوع کافیست اشاره کنم که در حال حاضر قیمت لوله ی فاضلاب منازل که از جنس PVC است از قیمت لوله ی آبی که با پلی اتیلن ساخته میشود گران تر شده است !

قیمت PVC در ایران نیز همپای جهان، رشدهای بی سابقه ای را در 6 ماه اخیر تجربه نموده است. به طوریکه قیمت پایه این ماده از حدود 31500 تومان در اواخر اردیبهشت ماه به حدود 47000 تومان در اوایل آبان ماه رسیده است یعنی 50 درصد رشد قیمت تنها در مدت 5 ماه! ایران که خود تولید کننده این ماده اولیه و تامین کننده صنایع پایین دستی مرتبط با این ماده اولیه است با وجود اینکه تقریبا هیچیک از دلایل رشد قیمت های جهانی را شامل نشده است اما تبعیت کاملی از این تورم جهان شمول را برگزیده است. در نمودار زیر مقایسه قیمت پایه و میانگین رقابت بورس برای PVC با سایر قیمت های جهانی در 2 ماه گذشته انجام شده است که کاملا تایید کننده نکات فوق می باشد:

دلیل این الگوبرداری از قیمت های جهانی امکان صادرات پی وی سی بخصوص به همسایه غربی خود ترکیه است. همسایه ای که رقیب اصلی محصولات نهایی مبتنی بر PVC در منطقه است! فرصتی که با افزایش هزینه حمل دریایی برای ایران مغتنم شمرده شده است. به طوریکه در هفته های اخیر اعداد و ارقام قابل توجهی از صادرات به ترکیه توسط شرکت های پتروشیمی با قیمت های بالا شنیده می شود. در نگاه اول این یک نکته ی مورد تقدیر برای صنعت پتروشیمی ایران محسوب می شود. اما اگر کمی دقیق تر و کارشناسی تر به موضوع بنگریم یک حرکت اشتباه با دیدگاه کلان مخرب را شاهد خواهیم بود. برای روشن نمودن این موضوع باید نگاهی به صنعت مصرف کننده پودر PVC انداخته شود که در 2 دهه ی اخیر پیشرفت قابل توجهی در کشور داشته است. با توجه به خودکفایی کامل در تولید PVC، صنایع کوچک و بزرگ بسیاری از جمله تولید لوله، پروفیل درب و پنجره UPVC، دیوارپوش و سقف کاذب UPVC ، وود پلیمر، کف پوش و… مبتنی بر پی وی سی در 2 دهه اخیر در کشور توسط بخش خصوصی راه اندازی شده اند. به طوریکه به عنوان مثال در صنعت درب و پنجره UPVC و یا دیوارپوش و سقف  کاذب UPVC از وارد کننده به صادر کننده تبدیل شده ایم. بسیاری از کشورهای منطقه از جمله عراق، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، گرجستان و کشورهای حوزه ی CIS بازار هدف این محصولات بوده اند. رقبای اصلی ایران در این حوزه چین و ترکیه هستند که برتری ایران نسبت به چین کیفیت بالاتر و دسترسی ساده تر(هزینه حمل)  و در مقایسه با ترکیه خودکفایی در تولید پودر PVC و همچنین کیفیت قابل رقابت بوده است. اما خودکفایی ما در تولید ماده اولیه چه حسنی برای تولیدکننده ایرانی میتواند داشته باشد جز قیمت مناسب و با ثبات ماده اولیه؟! امری که متاسفانه به طور کامل به فراموشی سپرده شده است. پودر PVC از گاز تهیه میشود و ایران به عنوان یکی از بزرگترین ذخایر گاز جهان در ارائه ی گاز با قیمت سوبسید دار به پتروشیمی های خود حمایت کاملی از شرکت های پتروشیمی این حوزه دارد. حمایتی که نهایتا به شبه خام فروشی مواد اولیه و عدم استفاده  از آن در تولید محصولات نهایی منجر شده است. به بیان دیگر فرصت طلایی که این تورم بی سابقه جهانی به ایران به عنوان تولید کننده همزمان ماده اولیه و محصول جهت صادرات گسترده محصول نهایی با ارزش افزوده به مراتب بالاتر همراه با اشتغال زایی بسیار بالا داده بود همچون بسیاری از فرصت سوزی های دیگر با یک نگاه کلان مدیریتی غلط بر باد رفت! کافی بود ایران قیمت گذاری پودر پی وی سی را براساس قیمت تمام شده واقعی پتروشیمی ها با سود منطقی و مستقل از قیمت های جهانی انجام دهد ! و البته نه برای رانت و دلالی عده ای سودجو! بلکه به راحتی با مکانیزمی قابل تعریف این قیمت گذاری مناسب را میشد به سمت تولیدکنندگانی که صادرات محصول نهایی انجام می دهند هدایت نمود. امری که در دهه ی 70 شمسی به خوبی اجرایی شده بود! در این صورت قیمت محصولات با کیفیت ایرانی نسبت به رقبای چینی و ترکیه ای اختلاف قابل توجهی را تجربه می نمود که نتیجه آن قبضه نمودن کل بازار منطقه و حتی کشورهای دورتر بود که تا سالیان سال نتیجه درخشان آن شامل حال کشورمان باقی می ماند. اشتغال زایی و ارزآوری به مراتب بالاتر حاصل از فقط همین نکته می توانست مرحمی جدی بر اقتصاد بی جان کشور شود. اما به جای این کار قیمت گذاری داخلی به گونه ای انجام شد که قیمتی که تولیدکننده داخلی پی وی سی را خریداری میکند اختلاف چندانی با تولیدکننده ترک و چین نداشته باشد. سود این امر صرفا شامل حال پتروشیمی ها شد که در صورت های مالی خود سودهای قابل توجهی را شاهد بودند، پیتروشیمی هایی که قرار بود موتور محرک صنایع کشور باشند اما به آشامیدن خون صنایع مرتبط با خود مشغول شدند. در این سالها یکی پس از دیگری شاهد تعطیلی و یا تغییر کاربری شرکت هایی در حوزه تولید محصولات مرتبط با PVC در کشور بوده ایم که هر یک اشتغال ده ها و صد ها نفر را به مخاطره انداخته اند! گویا خام فروشی و فرصت سوزی امریست که با پوست و گوشت ایران گره خورده است ! امید است دولت جدید با توجه ویژه به این امر و نگاه کلان صحیح ، صنعت نیمه جان محصولات PVC محور را جان تازه ای ببخشد.